… en de onzekerheden rondom afroming en grondgebondenheid!
Fosfaatrechten zijn sinds hun introductie een van de meest besproken en gevoelige onderwerpen in de Nederlandse landbouwsector. Vooral melkveehouders ervaren de impact van deze rechten, die hun productie direct beïnvloeden.
Met de mogelijke veranderingen in 2024, zoals een verhoging van het afromingspercentage en de focus op grondgebondenheid, vragen veel boeren zich af hoe ze hun bedrijf toekomstbestendig kunnen houden.
Wat zijn fosfaatrechten en waarom zijn ze zo belangrijk?
Fosfaatrechten bepalen hoeveel fosfaat een melkveehouder mag produceren. Deze rechten zijn essentieel sinds de Europese Unie strengere milieuregels heeft ingevoerd om de mestproductie te beperken.
De rechten zijn ingevoerd nadat de groei van de melkveehouderij de fosfaatproductie boven het Europese plafond deed stijgen. Zonder deze rechten zou de derogatie, waarmee Nederland meer mest op het land mag uitrijden dan andere EU-landen, in gevaar komen.
Hoe werkt de handel in fosfaatrechten eigenlijk en welke uitdagingen brengt dit met zich mee?
Het onderwerp fosfaatrechten speelt een actuele rol bij melkveehouders
'Eerder schreef ik over schikkingsvoorstellen aan veehouders met te weinig #fosfaatrechten. Niet alle veehouders krijgen een voorstel en er zijn veehouders die het afwijzen. Die zaken komen vaak voor de rechter.' Je leest de hele column op de website. ⬇️ https://t.co/a7iM4Ci4Y5
— Nieuwe Oogst (@nieuweoogstnl) March 4, 2024
Handel in fosfaatrechten blijft onder druk staan
Melkveehouders die willen uitbreiden of hun productie willen aanpassen, zijn afhankelijk van de fosfaatrechtenmarkt. De prijs van fosfaatrechten is echter niet stabiel en wordt beïnvloed door diverse factoren. In 2024 wordt verwacht dat de fosfaatrechten prijs verder stijgt, vooral als het afromingspercentage bij de overdracht wordt verhoogd naar 30%. Dit zou betekenen dat boeren bij elke transactie meer rechten moeten inleveren, waardoor het aanbod daalt en de prijs stijgt(Nieuwe Oogst). Heb jij als melkveehouder al nagedacht over hoe je hiermee omgaat?
Grondgebondenheid en de toekomst van de melkveehouderij
In de toekomst ligt de nadruk steeds meer op grondgebondenheid. Dit houdt in dat melkveebedrijven genoeg eigen land moeten hebben om de geproduceerde mest verantwoord kwijt te kunnen.
Het kabinet heeft het voornemen om tegen 2032 een graslandnorm van 0,35 hectare grasland per grootvee-eenheid (GVE) in te voeren. Dit moet helpen om de vermindering van grasland te stoppen en de waterkwaliteit te verbeteren. Demissionair landbouwminister Piet Adema heeft dit in een brief aan de Tweede Kamer kenbaar gemaakt.
Derogatie: wat staat er op het spel?
Derogatie is voor veel Nederlandse melkveehouders cruciaal om hun mest op het land te kunnen uitrijden. Deze uitzondering op de Europese regels is echter niet vanzelfsprekend. De voorwaarden worden steeds strenger, en er zijn al discussies gaande over het al dan niet behouden van de derogatie na 2025.
Voor melkveehouders betekent dit dat ze afhankelijk zijn van het behalen van milieudoelen, zoals het terugdringen van de mestproductie. Een verlies van derogatie zou de kosten van mestafvoer enorm doen toenemen, wat direct invloed heeft op de bedrijfsvoering en winstgevendheid.
Factoren die de fosfaatrechten markt beïnvloeden
- Afroming: Een mogelijk hoger afromingspercentage betekent dat bij elke transactie meer fosfaatrechten verloren gaan.
- Grondgebondenheid: Boeren met weinig grond hebben moeite om te voldoen aan de toekomstige graslandnorm.
- Derogatie: Het behouden van de derogatie is essentieel voor melkveehouders om kosten te besparen op mestafvoer.
- Handel: Boeren die willen uitbreiden of rechten willen verkopen, zien fluctuaties in de prijs fosfaatrechten door veranderende regelgeving.
Verwachting van de prijs van fosfaatrechten in 2024
De prijs van fosfaatrechten is in de zomer van 2024 verder gedaald. Momenteel liggen de verkoopprijzen tussen de € 54 en € 54,50 per kilo, wat een daling van € 1,50 per kilo betekent. De leaseprijzen, inclusief afroming, schommelen rond de € 12,50 tot € 12,75 per kilo, wat € 1 lager is dan twee weken geleden.
Vorig jaar lagen de prijzen in dezelfde periode nog aanzienlijk hoger, met meer dan € 130 per kilo voor koopfosfaat en rond de € 30 voor huurfosfaat. De vraag naar fosfaatrechten blijft echter lauw, wat wordt toegeschreven aan vakanties, onzekerheden in de markt en de hoge kosten voor onder andere mest.
Marktdeskundigen geven aan dat de aangekondigde mogelijke verhoging van het afromingspercentage naar 30% wellicht meer handel kan stimuleren. Toch is het onzeker of de prijzen in het najaar zullen stijgen, aangezien zowel de vraag als het aanbod in beweging kunnen blijven door aanhoudende onzekerheden.
Handel in fosfaatrechten is en blijft soms een complexe puzzel
De handel in fosfaatrechten blijft ingewikkeld. Niet alleen vanwege de prijs, maar ook vanwege de administratieve lasten. Boeren moeten zorgen dat ze tijdig hun rechten registeren bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en houden hierbij rekening met de afroming. Boeren kunnen rechten leasen, maar moeten oppassen dat ze niet over de maximale 100 kg per jaar gaan om afromingsvrij te kunnen leasen.
Case: verkoop van fosfaatrechten: kansen of beperkingen?
Boeren die overwegen hun fosfaatrechten te verkopen, worden geconfronteerd met wisselende prijzen. Voor sommigen kan het verkopen van rechten een manier zijn om met pensioen te gaan of een ander bedrijf over te nemen.
Toch zien we in de markt dat veel boeren aarzelen, omdat de fosfaatrechten prijs mogelijk nog verder kan stijgen. Een strategische verkoop op het juiste moment kan een slimme zet zijn, maar dat vereist marktinzicht en planning.